ถ้าเราถามว่า รู้จัก ดอนดูร์มา ไหม กับหลาย ๆ คน คำตอบที่ได้เกินครึ่งน่าจะตอบว่าไม่รู้จัก แต่ถ้าเราบอกว่าเป็นไอศกรีมตุรกี ที่คนขายแต่งตัวในสไตล์ออตโตมัน พร้อมมันตีไอศกรีมอันยาว ๆ มาพร้อมลีลายียวนควงแท่งไปมา หลอกว่าจะส่งไอศกรีมให้แล้วก็มีลูกไม้หลอกเรา จนเป็นไวรัลที่เห็นได้บ่อยในโลกออนไลน์ หลายคนต้องร้องอ๋อแน่นอน
ซึ่งเจ้าไอศกรีมตุรกี หรือดอนดูร์มา (Dondurma) นี้ ไม่ได้มีเอกลักษณ์แค่วิธีการขายเท่านั้น แต่ถ้ามองในฐานะอาหารอย่างของหวานแล้ว มันเป็นไอศกรีมอีกประเภทที่มีความน่าสนใจและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่น่าสนใจมากทีเดียว เพราะมันมีทั้งสัมผัสหนุบหนับ และละลายยากมาก ๆ ทำให้มันได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อย ๆ และในบทความนี้ MenDetails ก็ขอชวนมารู้จักหนึ่งในของหวานขึ้นชื่อจากตุรกีเมนูนี้ให้มากขึ้นกันครับ
ที่มาของ ดอนดูร์มา
มนุษย์กับของหวาน ๆ เย็น ๆ นี้ เรียกได้ว่ามีประวัติศาสตร์ร่วมกันมาตั้งแต่ยุคโบราณ ตั้งแต่ยุคเปอร์เซีย กรีกโบราณ จีนโบราณ ที่มีการเอาน้ำแข็งมาบริโภค และพัฒนาต่อยอดกันมาตามแต่ละวัฒนธรรม เป็น ซอร์เบต์ เจลาโต้ ไอศกรีม มากมายต่างกันไปตั้งแต่ยังไม่มีเทคโนโลยีตู้เย็นด้วยซ้ำ และก็ยังพัฒนาต่อยอดกันมาเรื่อย ๆ ไม่สิ้นสุด
สำหรับ ดอนดูร์มา (Dondurma) ก็เป็นอีกหนึ่งของหวาน ๆ เย็น ๆ ที่มีต้นกำเนิดในแถบตุรกี ชื่อของมันเป็นภาษาตุรกีแปลว่า “แช่แข็ง” สามารถพบเห็นได้ทั่วไปตามร้านข้างทางในตุรกี เป็นอีกหนึ่งของหวานที่โดดเด่นไม่แพ้ Turkish Delight เลย ส่วนจะรู้ว่าร้านไหนขายดอนดูร์มาก็สามารถดูได้ง่าย ๆ แบบไม่ต้องอ่านป้าย เพราะคนขายไอศกรีมตุรกีเหล่านี้โดยปกติตามแหล่งท่องเที่ยวหรือในเมืองใหญ่ เช่น อิสตันบูล จะแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าแบบสไตล์ออตโตมัน คือ เสื้อเชิ้ตขาวด้านใน แล้วสวมเสื้อกั๊กที่มีลวดลายทับ บ้างก็ใส่หมวกที่เรียกว่า Fez ในมือจะถือแท่งไม้ยาว ๆ คอยตีนวดไอศกรีม เมื่อเราเดินไปสั่งก็จะได้สัมผัสกับลีลาการหลอกสุดยียวนของคนขาย ที่เดี๋ยวก็เอาไอศกรีมมาวางแปะบนโคนที่เราถือ แล้วก็ดึงไอศกรีมกลับไปพร้อมโคนที่มันซ้อนกันอยู่ หรือเอาไอศกรีมกับโคนมาวนรอบหัวเรา ไม่ก็แกล้งตักไอศกรีมก่อนใหญ่ ๆ มาวางบนโคนอันน้อย ๆ แล้วก็ชักกลับไปหมด สร้างความสนุกสนาน ตื่นตาตื่นใจ ไปจนถึงความหัวร้อนในบางกรณี ให้กับนักท่องเที่ยว
คาดกันว่าดอนดูร์มามีต้นกำเนิดในช่วงต้นศตวรรษที่ 17 ในสมัยจักรวรรดิออตโตมัน ในเมืองชื่อ Kahramanmaraş หรือเรียกสั้น ๆ ว่า Maraş ทำให้ไอศกรีมตุรกีมีอีกชื่อเรียกว่า Maraş dondurması หรือไอศกรีม Maraş ในปัจจุบันเมืองนี้ได้ชื่อว่าเป็นเมืองต้นกำเนิดดอนดูร์มา และถ้าอยากกินดอนดูร์มาแบบดั้งเดิมที่สุดต้องมาที่เมืองนี้ ส่วนเรื่องที่ว่าใครคิดคนแรก หรือมันเกิดขึ้นมายังไง อันนี้มีหลากหลายเรื่องราว หลายตำนานเหลือเกิน เลยขอละเอาไว้นะครับ แต่ในช่วงเวลาราว 300 ปีที่ผ่านมานี้ดอนดูร์มาก็มีพัฒนาการอยู่ตลอดเวลา มีการแตกแขนงออกไปเป็นเวอร์ชั่นต่าง ๆ ที่มีการปรับสัดส่วนของส่วนผสม และยังเดินทางไปถึงกรีซที่มีเวอร์ชันของตัวเอง จนค่อย ๆ กลายมาเป็นอย่างที่เราเห็นในปัจจุบัน
สัมผัสหนึบหนับ ละลายยาก ไม่เหมือนใคร
นอกจากลีลาการขายที่หลายคนเคยเห็นในโลกออนไลน์ เอกลักษณ์ที่โดดเด่นของดอนดูร์มา ก็คือตัวไอศกรีมเองนี่ล่ะครับ เพราะตัวเนื้อไอศกรีมดอนดูร์มาจะมีความหนึบหนับ และละลายยาก จากการใช้ส่วนผสมไม่กี่อย่าง นั่นคือ นมแพะ น้ำตาล และส่วนพิเศษอีกสองอย่าง ที่เรียกว่า Mastic และ Sahlep
นี่เป็นสาเหตุที่เมือง Kahramanmaraş เป็นต้นกำเนิดของดอนดูร์มา ไม่ใช่เรื่องบังเอิญ เพราะเมืองนี้มีที่ตั้งติดเขา Ahir และ Sahlep ก็เป็นวัตถุดิบที่ทำมาจากต้นกล้วยไม้สีม่วงที่เป็นพืชพื้นเมืองในแถบนี้ มันทำให้ตัวเนื้อไอศกรีมมันความข้น เหนียว ส่วน Mastic มาจากน้ำยางของต้น Mastic ก็จะช่วยเพิ่มความหนึบหนับอีก รวมถึงแพะที่ให้นมเอง ก็ต้องเลี้ยงดูโดยการให้กินสมุนไพร เพื่อให้มีรสและกลิ่นที่พิเศษยิ่งขึ้น และถ้าเป็นดอนดูร์มาฉบับเมือง Kahramanmaraş จริง ๆ จะมีการใส่ Sahlep ลงไปมากเป็นพิเศษทำให้ได้ไอศกรีมที่มีความเหนียวและแข็งขนาดที่ว่าต้องใช้ส้อมกับมีดกินเลยทีเดียว
ในปัจจุบัน เนื่องจากมีความต้องการในการบริโภคดอนดูร์มามากขึ้นทั้งจากคนในประเทศและทั่วโลก ทำให้ต้นกล้วยไม้สีม่วงที่ขึ้นตามธรรมชาติมีไม่เพียงพอ และยังไม่สามารถทำการผลูกเองได้ ทำให้รัฐบาลต้องสั่งแบนการส่งออกสินค้านี้ ทำให้ไอศกรีมที่เรากินนอกตุรกีจะต่างจากการไปกินที่ตุรกีด้วยตัวเอง (ซึ่งในตุรกีบางเจ้าก็ไม่ใช้ Sahlep เพราะหายาก) เพราะผู้ผลิตจะใช้วัตถุดิบอื่นมาทำให้ตัวไอศกรีมมีความหนึบหนับแทน แต่ยังไงก็ตามความเป็นเอกลักษณ์ของมันก็ยังไม่ได้หายไปแต่อย่างใด
และในปัจจุบันนอกจากร้านที่ต้องมีคนมาเอาไม้ตีนวดตลอดเวลาแล้ว ดอนดูร์มายังมีแบบผลิตจากโรงงานใส่กล่องขายด้วย สามารถซื้อกลับไปแช่เย็นกันที่บ้านได้เหมือนไอศกรีมทั่วไป แต่การที่เอาคนขายมาตีนวด และโชว์ลีลาก็เป็นอีกหนึ่งการเรียกลูกค้าได้ดี สำหรับรสที่ได้รับความนิยมจะเป็น วานิลา ช็อกโกแลต สตอเบอรี่ เชอร์รี่ และพิตาชิโอครับ
ตอนนี้เชื่อว่าผู้อ่านคงได้รู้จักกับดอนดูร์มามามากขึ้นแล้ว หากใครที่ไม่เคยลอง ครั้งหน้าถ้าเห็นร้านขายก็ลองซื้อมากินดูครับ หรือใครจะบินไปกินที่ตุรกีก็ไม่ผิดกติกา ด้วยเอกลักษณ์ที่ไม่เหมือนใครของมัน รับรองว่าจะเป็นอีกหนึ่งประสบการณ์ที่น่าสนใจ และอาจทำให้ไอศกรีมตุรกีกลายเป็นอีกหนึ่งของหวานที่คุณชื่นชอบก็เป็นได้