ปกติเวลาพูดถึงเครื่องดื่มของญี่ปุ่น หลายน่าจะนึกถึงเบียร์ สาเก หรือวิสกี้ญี่ปุ่น ที่มีชื่อเสียงโด่งดัง ถูกนำเสนอในสื่อต่าง ๆ เป็น Soft Power มากมาย แต่ในบรรดาเครื่องดื่มเหล่านั้น มีเครื่องดื่มอีกชนิดที่แม้อาจจะไม่โด่งดังเท่า แต่ก็มีความน่าสนใจ และ MenDetails เชื่อว่าหลาย ๆ คน โดยเฉพาะใครที่เสพสื่อภาพยนตร์ อนิเมะ เกม ของญี่ปุ่นน่าจะคุ้นหน้าคุ้นตากันบ้าง นั่นคือ Amazake หรือ เหล้าหวาน นั่นเองครับ ซึ่งมักจะเห็นในช่วงหน้าหนาว หรืองานเทศกาลที่ศาลเจ้าอย่างวันปีใหม่ ที่คนแห่ไปขอพรที่ศาลนั่นเอง
หลายคนเคยได้ยินชื่อ แต่อาจยังไม่รู้จักว่าจริง ๆ แล้วมันคืออะไร มีเรื่องราวเป็นอย่างไร ทำไมเราถึงบอกว่าเด็กดื่มได้ ในบทความนี้เราจะพามารู้จักกับเหล้าหวาน เครื่องดื่มของญี่ปุ่นชนิดนี้ให้มากขึ้นครับ เผื่อใครไปเยือนญี่ปุ่นในหน้าหนาวจะได้ไปซื้อมาลองดื่มกัน
Amazake คืออะไร
Amazake (甘酒) หรือแปลตรงตัวว่า เหล้าหวาน เกิดมาจากคำสองคำ คือ 甘 ที่แปลว่า หวาน กับ 酒 ที่แปลว่าสาเก เป็นเครื่องดื่มพื้นเมืองของญี่ปุ่นตั้งแต่สมัยโบราณ ทำจากการหมักข้าว มีเอกลักษณ์อยู่ที่สีขาวขุ่น มีรสหวาน และเนื่องจากได้ชื่อว่าเหล้าหวาน จึงมีแอลกอฮอล์อยู่ แต่น้อยมาก ๆ แค่ 1% เท่านั้น แต่ก็มีแบบที่ไม่มีแอลกอฮอล์ด้วยเช่นกัน นิยมดื่มกันแบบอุ่น ๆ ในช่วงฤดูหนาว มักจะเห็นขายหรือแจกในศาลเจ้าหรือตามงานเทศกาล ในปัจจุบันยังมีขายแบบกระป๋องด้วย แต่ในหน้าร้อนก็ยังสามารถหาซื้อได้ โดยจะเป็นแบบเย็น หรือใส่น้ำแข็งเพื่อให้ดื่มแล้วชื่นใจ
วิธีการดื่มเหล้าหวานโดยทั่วไป เวลาดื่มถ้าไม่ดื่มแบบไม่ใส่อะไรเลย ในหน้าหนาวก็อาจมีการใส่ขิงขูดหรือซินนามอนลงไปนิด ๆ หน่อย ๆ เพิ่มความเผ็ดร้อน นอกจากนั้นเหล้าหวานยังสามารถใช้เป็นส่วนผสมของของหวาน เช่น เค้ก ไอศกรีม ไปจนถึงเครื่องดื่มอย่างสมู้ทตี้ น้ำสลัด และข้าวต้มหวานได้เช่นกัน จากความหวานโดยธรรมชาติของมันนั่นเองครับ
Amazake นั้น หากแบ่งยิบย่อยจริง ๆ มันสามารถแบ่งได้หลายประเภทมาก แถมแต่ละที่ แต่ละจังหวัด ก็มีส่วนผสมเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่ต่างกัน หรือมีการใส่ส่วนผสมบางอย่างเพิ่มเข้าไป อย่างแค่ประเภทข้าวที่เอามาหมักก็ทำให้ได้สีและรส ไปจนถึงคุณค่าทางโภชนาการที่ไม่เท่ากันแล้ว แต่หากให้แบ่งเหล้าหวานออกเป็นสองประเภทใหญ่ ๆ จริง ก็สามารถทำได้ ตามวัตถุดิบหลักที่ใช้ คือ Koji Amazake ที่ได้จากการใช้ราโคจิ รายอดนิยมของญี่ปุ่นและจีน ที่ใช้ในการหมักซีอิ๋ว และการทำเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ มาเป็นวัตถุดิบ เหล้าหวานที่ได้จากราโคจิ จะไม่มีแอลกอฮอล์อยู่เลย ทำให้ดื่มได้ทุกเพศทุกวัย จะเด็ก คนท้อง ดื่มได้หมด กับอีกประเภทคือ Sake Kasu Amazake หรือเหล้าหวานจากกากเหล้าที่เหลือจากการหมักสาเกมาทำ เหล้าหวานประเภทนี้จะมีกลิ่นคล้ายสาเกมากกว่า และมีปริมาณแอลกอฮอล์ผสมอยู่เล็กน้อย แต่ก็ไม่เหมาะสำหรับเด็กครับ
เรื่องราวของเหล้าหวาน กว่าหนึ่งพันปี
เหล้าหวานสำหรับชาวญี่ปุ่น ไม่ใช่แค่เครื่องดื่มที่เอาไว้ดื่มในหน้าหนาว หรือเป็นเครื่องดื่มในงานเทศกาลอย่างเดียว เพราะเหล้าหวานกับชาวญี่ปุ่น ผูกพันกันมานานนับพันปี มีเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์และความเป็นอยู่ของผู้คนมากมายอยู่ด้วย
มีบันทึกว่าเหล้าหวานมีต้นตอกลับไปถึงยุคโคฟุง (ค.ศ. 250 – 538) ของญี่ปุ่น นี่เป็นยุคแรก ๆ ของญี่ปุ่นที่มีการบันทึกประวัติศาสตร์ ในยุคนี้การทำเหล้าหวานเป็นหนึ่งในวิธีถนอมอาหาร และยังมีการบันทึกเอาไว้ในหนังสือ Nihon Shoki (พงศาวดารญี่ปุ่น) หนังสือที่เก่าแก่เป็นอันดับสองประวัติศาสตร์ญี่ปุ่นยุค classical จากยุคนารา (ค.ศ. 710 – 794) ที่มีการกล่าวว่าเจ้าหญิงโคโนฮานาซากูยะ เทพีแห่งฤดูใบไม้ผลิ ได้ให้กำเนิด Ama no Tamuzake ที่เชื่อว่ากันว่าเป็นต้นกำเนิดของเหล้าหวานในยุคปัจจุบัน
ในยุคต่อ ๆ มาเหล้าหวานถูกเรียกว่า Kosake (醴酒) และเป็นเครื่องดื่มของชนชั้นสูง ก่อนที่ในยุคต่อ ๆ มา อย่าง เอโดะ (ค.ศ. 1603-1868) มันเริ่มแพร่หลายสำหรับคนทั่วไป ในฐานะเครื่องดื่มดับร้อนในหน้าร้อน และยังเป็นเหมือนเครื่องดื่มบำรุงร่างกายสำหรับคนทั่วไป เนื่องจากสารอาหารของมัน ในยุคนั้นมีบันทึกว่าเราสามารถพบเห็นคนขายเหล้าหวาน แบกหามถังใส่เหล้าหวานเดินขายในเมืองได้ทั่วไป จนมาถึงปัจจุบันที่เหล้าหวานเป็นเครื่องดื่มที่ใคร ๆ ก็สามารถเพลิดเพลินไปกับมันได้ในทุกช่วงเวลา
เครื่องดื่มที่อุดมไปด้วยสารอาหาร ที่ใคร ๆ ก็ดื่มได้
เหล้าหวาน นอกจากจะมีรสชาติอร่อย ดื่มง่ายแล้ว สารอาหารที่อยู่ในเหล้าหวานเองก็มีไม่น้อยเช่นเดียวกัน ทำให้มันได้ชื่อว่าเป็น Super drink แห่งแดนอาทิตย์อุทัย และเป็นเหมือนเครื่องดื่มชูกำลังชนิดแรกสุดของชาวญี่ปุ่นด้วย เพราะมันอุดมไปด้วยวิตามิน B1 B2 B6 กรดอะมิโน เส้นใยอาหาร น้ำตาลกลูโคส ที่ดีต่อระบบย่อยอาหาร ขับถ่ายของเสีย ไปจนถึงมีส่วนช่วยเสริมความงามเพราะสารอาหารเหล่านี้ด้วย นอกจากนี้มันยังถูกใช้เป็นหนึ่งในเครื่องดื่มแก้อาการ Hangover ได้ด้วยครับ เรียกได้ว่าถ้าไม่เป็นตัวที่มีแอลกอฮอล์ก็ดื่มแล้วได้ประโยชน์กันทุกเพศ ทุกวัย จนบางครั้งมันถูกจัดอยู่ในหมวด soft drink แทนแอลกอฮอล์เลยครับ
แม้เหล้าหวานอาจจะยังเป็นเครื่องดื่มที่ยังไม่ได้ความนิยม หรือเป็นที่รู้จักของชาวต่างชาติมากนัก แต่สำหรับคนญี่ปุ่น เครื่องดื่มชนิดนี้กลับได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นมาเรื่อย ๆ ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เพราะประโยชน์ของมันที่เราได้กล่าวไป และทางญี่ปุ่นก็มีการใช้สื่อต่าง ๆ ที่ตัวเองมีเป็นช่องทางเพื่อให้คนรู้จักเครื่องดื่มชนิดนี้มากขึ้นด้วย
ใครที่สนใจหากมีโอกาสไปญี่ปุ่นครั้งหน้า หรือไปร้านขายของญี่ปุ่นในประเทศไทย ก็ลองไปหาซื้อกันมาลองดื่มดูครับ มีทั้งแบรนด์ที่เป็นแบรนด์เก่าแก่ขึ้นชื่อของจังหวัด ไปจนถึงแบรนด์ที่บรรจุกระป๋องขายทั่วไป หรือพวกร้านอาหาร ร้านคาเฟ่ในญี่ปุ่นที่ทำเครื่องดื่มนี้แบบ Homemade ก็มีเช่นกันครับ