คุณเคยเจอผู้ชายประเภทที่เวลาเขาทำอะไรก็ดูเหมือนง่ายดายไปเสียหมดบ้างไหมครับ? ไม่ว่าจะเล่นกีฬาอะไรก็เล่นเป็นไม่มีติดขัด จะหัดอะไรใหม่ๆ ก็ดูคล่องแคล่ว, แต่งตัวยังไงก็ดูดี, เล่นดนตรีก็ยังไหว แถมมีความรู้โน่นนี่มาพูดคุยกับคนอื่นได้ตลอดเวลาอีกต่างหาก ถ้าคุณเคยเจอผู้ชายประเภทนี้ หรือนึกออกว่ารู้จักผู้ชายแบบนี้ที่ไหน นั่นแปลว่าคุณได้เจอกับผู้ชายที่มีสไตล์แบบ “Sprezzatura” (สะเปร๊สซาทูร่า) เข้าให้แล้วล่ะครับ
แล้วคำว่า Sprezzatura นั้นมันคืออะไร มีประวัติความเป็นมาอย่างไร เกี่ยวข้องอะไรกับสไตล์และบุคลิกภาพของผู้ชาย รวมถึงผู้ชายไทยอย่างเราจะปรับใช้ศิลปะแบบ Sprezzatura ให้เข้ากับตัวเองได้บ้างหรือไม่ วันนี้ MenDetails จะมาไขข้อข้องใจในเรื่องนี้ให้ได้อ่านกันครับ ไม่แน่ว่าคอนเส็ปต์ของ Sprezzatura อาจจะกลายเป็นสไตล์ที่คุณกำลังมองหาอยู่ก็เป็นไปได้นะครับ
จุดเริ่มต้นของคำว่า “Sprezzatura”
คำว่า Sprezzatura (สะเปร๊สซาทูร่า) นั้นเป็นคำศัพท์ในภาษาอิตาเลี่ยน ซึ่งมีหลักฐานการพูดถึงคำศัพท์คำนี้เป็นครั้งแรกในหนังสือของ Baldassarre Castiglione (บาลดั๊สซาเร่ คัสตีญีโอเน่) ที่มีชื่อว่า “Il libro del Cortegiano” (คู่มือขุนนาง) ที่เขียนขึ้นตั้งแต่ปี ค.ศ. 1528 โดย Castiglione ได้บรรยายถึงคุณสมบัติอย่างหนึ่งของคนที่จะเป็นขุนนางที่ดีและมีความสามารถว่า
“I found a universal rule which appears to govern human actions or words more than any other: namely, to steer away from affectation at all costs, as if it were a rough and dangerous reef, and (to use perhaps a novel word for it) to practice in all things a certain sprezzatura which suppresses all artifice and makes whatever one says or does seem uncontrived and effortless.” (Castiglione, Il libro del Cortegiano : p44)
Baldassarre Castiglione ขุนนางชาวอิตาลีผู้บัญญัติคำว่า Sprezzatura
Castiglione เสนอว่าผู้ที่จะมีความน่านับถือและเหมาะที่จะมาเป็นขุนนางนั้น ควรมีลักษณะที่สามารถฝึกฝนตนเองให้มีความสามารถหลายด้าน และแสดงความสามารถยากๆ เหล่านั้นออกมาได้อย่างเป็นธรรมชาติและลื่นไหล โดยที่ไม่จำเป็นต้องใช้ความพยายามมากเกินไปจนคนอื่นรู้สึกได้
ถ้าลองนึกภาพของผู้ชายที่มีลักษณะ Sprezzatura แบบที่ Castiglione บรรยายมา ก็น่าจะเป็นผู้ชายที่เก่งแบบรอบด้าน และแสดงความเก่งเหล่านั้นออกมาแบบง่ายๆ บ้านๆ เหมือนเป็นเรื่องปกติประจำวันในชีวิตของเขาเอง โดยไม่ได้มีความพยายามที่จะ Show Off หรือโอ้อวดตัวเองแต่อย่างใด MenDetails เชื่อว่าเวลาที่เราเจอผู้ชายประเภทนี้ เรามักจะอดไม่ได้ที่จะรู้สึกชื่นชม และรู้สึกนับถือในความสามารถรอบด้านของเขาอย่างเต็มใจ ถือเป็นเสน่ห์แบบหนึ่งที่หาไม่ได้ง่ายๆ แต่เราก็เชื่อว่าเป็นสิ่งที่ฝึกฝนได้ครับ
Sprezzatura กับสไตล์การแต่งกายของผู้ชาย
แม้ Castiglione จะบรรยายความเป็น Sprezzatura อย่างครอบคลุมถึงความสามารถที่รอบด้านของผู้ชาย แต่น่าแปลกที่ในปัจจุบันนั้น คำๆนี้กลายเป็นคำศัพท์ที่ใช้ในแวดวงสไตล์การแต่งกายของผู้ชายเป็นหลัก โดยเฉพาะการแต่งกายด้วยชุดสูทสไตล์ “อิตาเลี่ยน” ซึ่งมีลักษณะเฉพาะตัวที่แตกต่างจากสไตล์อังกฤษและอเมริกันอย่างชัดเจนในปัจจุบัน
ไหล่สูทแบบไม่เสริมฟองน้ำ และมีรอยเย็บให้เห็นแบบ Spalla Camicia ดูเป็นธรรมชาติในสไตล์อิตาเลี่ยน
ถ้าเราพูดถึงการใส่สูทแบบเนี้ยบเป๊ะตรงตามกฎเกณฑ์ทุกกระเบียดนิ้วแล้วล่ะก็ เรามักจะนึกถึงการใส่สูทสไตล์อังกฤษ สูทที่ตัดเย็บบนถนนแฟชั่นสุภาพบุรุษอย่าง Saville Row จะต้องเนี้ยบ, เรียบ, เฉียบ แลดูภูมิฐานแบบผู้ดีทุกองศา แต่นั่นไม่ใช่ Sprezzatura ตามสไตล์ของอิตาเลี่ยนแต่อย่างใด เพราะสำหรับหนุ่มอิตาเลี่ยนสไตล์ Sprezzatura นั้น สูทที่ใส่จะมีคัตติ้งเนี้ยบสวยงาม พอดีเป๊ะกับรูปร่างของตัวเอง แต่เน้นความเป็นธรรมชาติตามรูปร่างเป็นสำคัญ เช่น ไหล่สูทจะเป็นแบบ Natural Shoulder ที่ไม่เสริมฟองน้ำเสมอ และผู้ชาย Sprezzatura จะใส่สูทแบบนี้อย่าง “ไม่พยายามที่จะดูดีแบบตรงเป๊ะตามกฎเกณฑ์” เช่น กลัดกระดุมสูทไม่ครบ หรือไม่กลัดมันซะเลย, ปลายขากางเกงลอยเหนือตาตุ่มแถมไม่ใส่ถุงเท้า, เอามือล้วงกระเป๋าเสื้อสูท, เนกไทก็ผูกแบบไม่เรียบร้อย แถมสั้นยาวไม่เท่ากันอีกต่างหาก อย่างนี้เป็นต้น
ใส่กางเกงเอวสูง แล้วถ้าเนกไทยาวนักก็เหน็บเข้ากางเกงไปเลยแบบ | szarmant.pl
ปลดกระดุม Working Cuff ตรงข้อมือออกแล้วพับแขนสูทขึ้นไปเลย | parisiangentleman.com
ผลลัพธ์ที่ได้ออกมาคือการใส่สูทที่ดูดีอย่างเป็นธรรมชาติโดยปราศจากความพยายามที่จะตั้งใจให้มันออกมา “เป๊ะเว่อร์” มากจนเกินเหตุ อะไรที่ improvise หรือ “ด้นสด” ได้ก็จัดไป ขึ้นอยู่กับ Taste และ Style ส่วนตัวของแต่ละคนว่าจะ “บิด” ความคลาสสิคออกไปอย่างไรให้เป็นสไตล์เด่นของตัวเองในขณะที่ยังคงดูดีเช่นเดิม ผู้คนที่ได้เห็นผู้ชายที่แต่งตัวแบบ Sprezzatura แบบนี้จะมีความรู้สึกว่า พวกเขาแต่งตัวแบบนี้กันเป็นปกติอยู่แล้ว และมันมีความน่าหลงใหลในการแต่งกายที่ไม่เนี้ยบแบบ perfect แบบนี้อยู่ไม่น้อยเลยทีเดียวครับ
ผูกเนกไทแบบไม่เนี้ยบเรียบร้อย ซึ่งตรงข้ามกับระเบียบแบบแผนที่เคร่งครัด | bgfashion.net
ข้อควรระวังที่น่าจะเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุดสำหรับ Sprezzatura นั่นก็คือ ไม่ใช่แค่เอะอะก็จะ “แหกกฎ” ทั้งหมดเพียงอย่างเดียว แต่เราต้องวางน้ำหนักให้ดี ให้ดูเป็นธรรมชาติ ไม่ ‘Overdo’ หรือพยายามปรับเปลี่ยนทุกสิ่งทุกอย่างที่เราใส่ เพราะการล้ำเส้นบางๆ ที่เรียกว่า “ความเป็นธรรมชาติ” นี้ จะทำให้เราเปลี่ยน Sprezzatura กลายเป็นผู้ชายที่อยากจะโอ้อวดโชว์ออฟจนเกินพอดีไปแทนอย่างน่าเสียดายที่สุด
Sprezzatura ตามสไตล์ผู้ชายไทย และทัศนะของ MenDetails
รู้จักคำศัพท์อย่างเดียวคงไม่มีประโยชน์อะไรนัก เราควรจะรู้ด้วยว่าจะเอา Sprezzatura มาใช้กับตัวเองได้ไหม, เหมาะกับตัวเราแค่ไหน และจะทำได้อย่างไรในบริบทของสังคมไทยด้วยนะครับ ซึ่งถ้าจะว่าไปแล้วหากจะเปรียบเทียบการแต่งกายระหว่างสไตล์ผู้ดีอังกฤษที่เคร่งครัดกับระเบียบกฎเกณฑ์ทุกกระเบียดนิ้ว กับแบบ Sprezzatura ในสไตล์อิตาเลี่ยนแล้วล่ะก็ MenDetails มองว่าบริบทของเมืองไทยเหมาะกับสไตล์แบบอิตาเลี่ยนมากกว่า
เหตุผลแรกเลยคือเรื่องของอากาศ ซึ่งมีอิทธิพลพอสมควรสำหรับการแต่งกายของผู้ชายอิตาเลี่ยน โดยเฉพาะภูมิอากาศของประเทศอิตาลีทางตอนใต้นั้น เมื่อถึงหน้าร้อนก็ร้อนจัดไม่ต่างจากเมืองไทยเช่นกัน ดังนั้นการใส่สูทของผู้ชายอิตาเลี่ยนจึงต้องเน้นความสบายเป็นหลัก เช่น เสื้อสูทแบบ Half หรือ Quarter Lining ที่ทำจาก ผ้าที่โปร่งหรือเหมาะกับหน้าร้อน รวมทั้งความพยายามผ่อนคลายกฎเกณฑ์ที่เคร่งเครียดบางอย่างก็เพื่อไม่ให้การใส่สูทนั้นทรมานเกินไปสำหรับผู้ชายชาวอิตาเลี่ยนนั่นเองครับ ซึ่งจะว่าไปสามารถปรับใช้กับคนไทยและอากาศร้อนๆอย่างเมืองไทยได้อย่างสมบูรณ์แบบเลยทีเดียว
แต่งกายแบบ Sprezzatura ค่อนข้างให้อิสระในการปรับเปลี่ยนสไตล์ ดังนั้นอากาศร้อนๆก็ใส่สูทได้ ถ้าคุณมีความรู้ความเข้าใจที่ดีในการแต่งกายแนวนี้ | manyofman.com
เหตุผลที่สองก็คือ “ผู้ชายไทยชอบแหกกฎเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว” บุคลิกของคนไทยเป็นคนง่ายๆ ชิลล์ๆ สบายๆ จนถึงขั้นมีวลีให้ได้ยินกันเป็นประจำว่า “ทำอะไรตามใจคือไทยแท้” ดังนั้นการมี กฎเกณฑ์เล็กๆน้อยๆในเรื่องการแต่งกาย จึงดูฝืนธรรมชาติของคนไทยและยากที่จะได้รับการยอมรับและปฏิบัติตาม กลับกันแนวทาง Sprezzatura ที่สนับสนุนให้คุณแต่งกายแบบ “แหกกฎซะบ้าง” เป็นอะไรที่น่าจะเข้ากับนิสัยของผู้ชายไทยส่วนใหญ่ได้ดีกว่าครับ
สูทที่มีลวดลาย และมีสีสันสดใสกว่าสูททั่วไป รวมทั้งการทดลองใหม่ๆกับกางเกงแบบมีลวดลาย เหล่านี้เป็นการ “แหกกฎ” และใส่ความเป็นตัวเองเข้าไป แบบที่น่าจะถูกใจธรรมชาติของผู้ชายไทย | hubertwhite.com
อย่างไรก็ตาม MenDetails ชอบที่จะมองลักษณะของ Sprezzatura ตามคอนเส็ปต์แบบดั้งเดิมของ Castiglione ที่พูดถึงความสามารถอันรอบด้านของผู้ชาย ซึ่งไม่ได้จำเป็นที่จะต้องจำกัดเฉพาะสไตล์การแต่งกายของเขาแต่เพียงอย่างเดียว นี่จึงเป็นสาเหตุที่เราพยายามนำเสนอความรู้อย่างรอบด้าน เพื่อให้ผู้ชายที่ได้อ่าน MenDetails รู้สึกว่าเราสามารถพัฒนาตัวเองให้เป็นผู้ชายที่ดียิ่งขึ้นได้จากที่เราเป็นอยู่ ประเด็นสำคัญที่เราสามารถใช้หลักการแบบ Sprezzatura ได้นั้นก็คือ เราไม่จำเป็นเลยที่จะต้อง “พยายามโอ้อวด” หรือพยายามที่จะให้คนอื่นรู้ว่าเราเก่งและมีความสามารถให้ได้ แต่การที่เราทำให้คนอื่นสังเกตเห็นถึงความสามารถของเราด้วยตัวของเขาเอง โดยไม่ได้ถูกยัดเยียดต่างหากที่จะทำให้คุณกลายเป็นผู้ชายที่ดูดี น่าเคารพนับถือ และมีบารมีในสายตาของผู้คนรอบข้างครับ
ถ้าคุณเป็นผู้ชายอีกคนหนึ่งที่อยากจะฝึกฝนตัวเองในแบบ Sprezzatura ให้คนอื่นรู้สึกได้เองว่าเราดูดีได้โดยไม่จำเป็นต้องตั้งใจทำ และไม่ต้องพยายามยัดเยียดให้คนอื่นรู้สึกว่าเราเป็นคนที่มีความสามารถและบุคลิกภาพที่ดีแล้วล่ะก็ MenDetails เชื่อว่าเรามีอะไรหลายอย่างคล้ายๆ กัน และการติดตามอ่าน MenDetails น่าจะช่วยให้คุณพัฒนาตัวเองไปในแนวทางดังกล่าวได้ไม่มากก็น้อยครับผม ขอบพระคุณทุกคนที่ติดตามกันนะครับ
