ผู้ชายชาวไทยที่ผ่านมามักคุ้นชินกับการซื้อรองเท้าหนังทั่วไปที่ขอแค่ว่าทำจาก “หนังแท้” ก็ถือว่ามีคุณภาพที่ดีแล้ว แต่แท้ที่จริงนั้นการผลิตและตัดเย็บรองเท้าหนังสักคู่หนึ่งที่จะเรียกได้ว่ามีคุณภาพที่ดีนั้น มันมีลักษณะและวิธีการที่ซับซ้อนมากกว่านั้นหลายเท่า สิ่งที่สำคัญมากอย่างหนึ่งนั่นก็คือ “การติดพื้นรองเท้า” เข้ากับตัวรองเท้า ซึ่งถือเป็นจุดที่สำคัญที่จะบ่งบอกว่ารองเท้าคู่นี้จะมีคุณภาพและความทนทานมากพอที่จะใช้งานได้ยาวนานแค่ไหน ซึ่งการติดพื้นรองเท้าหนังนั้นมีหลายแบบ แต่ละแบบก็มีข้อดีและข้อเสียแตกต่างกันออกไป และในโลกของการเย็บรองเท้าหนังจะมีวิธีการติดพื้นรองเท้าหนังที่หลากรูปแบบ หลายสไตล์ พร้อมเทคนิคเฉพาะตัวหรือเฉพาะท้องถิ่นอีกมากมาย แต่ในที่นี้เพื่อการอธิบายถึง รองเท้าหนัง Goodyear-Welted เป็นสำคัญ MenDetails จะขอแบ่งประเภทการติดพื้นรองเท้าเป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ ได้แก่
ประเภทของการ “ติดพื้นรองเท้าหนัง”
แบบที่ 1 | ติดพื้นรองเท้าด้วยกาว (Glued Sole / Cemented Sole)
เป็นการติดพื้นรองเท้าที่ง่ายและประหยัดที่สุด วิธีการก็เพียงแค่นำพื้นรองเท้า กับตัวรองเท้า มาทากาวแล้วก็ประกบเข้าด้วยกัน ส่วนใหญ่จะใช้กับพื้นรองเท้าที่เป็นยางเป็นหลัก รองเท้า Sneakers ทั้งหลายมักนิยมใช้การติดพื้นรองเท้าแบบ Glued Sole แทบทั้งสิ้น ข้อดีคือมีราคาถูก, น้ำหนักเบา และมีความยืดหยุ่นสูง ทำให้เดินได้สบายเท้า แต่ข้อเสียก็คือความทนทานและอายุการใช้งานที่ค่อนข้างต่ำเมื่อเปรียบเทียบกับรองเท้าหนังที่ติดพื้นในแบบอื่นๆ
แค่ทากาวแล้วก็แปะพื้นรองเท้าลงไป ก็เป็นอันใช้ได้แล้วสำหรับรองเท้าแบบ Glued Sole
แบบที่ 2 | การเย็บพื้นแบบ ‘เบล๊ค สติ๊ช’ (Blake Stitch)
เป็นการติดพื้นรองเท้าด้วยการเย็บพื้นโดยเย็บทะลุจากพื้นรองเท้าด้านล่างขึ้นไปถึงตัวรองเท้าแล้วแทงกลับทะลุลงมาด้านล่างอีกครั้ง ทำเช่นนี้ไปเรื่อยๆรอบพื้นรองเท้า ข้อดีของ Blake Stitch คือทนทานมากกว่าการติดกาว แต่มีข้อเสียคือจะมีราคาที่สูงขึ้น รวมทั้งอาจมีน้ำซึมเข้าตัวรองเท้าผ่านรูที่เย็บทะลุจากพื้นเข้าสู่ตัวรองเท้าด้านในโดยตรงได้ อีกทั้งการเปลี่ยนพื้นรองเท้านั้นทำได้ยาก เพราะการพยายามเลาะรอยเย็บแบบ Blake Stitch ออกนั้น อาจจะทำให้พื้น Insole ด้านในเสียหายได้โดยง่ายครับ
Blake Stitch คือการเย็บพื้นรองเท้าแบบแทงทะลุขึ้นลงรวดเดียวทั้ง Outsole และ Insole ของรองเท้าไปเลย
แบบที่ 3 | Goodyear-Welted มันคืออะไรกันแน่?
MenDetails เชื่อว่าผู้ชายที่สนใจรองเท้าหนัง อาจได้ยินคำว่ารองเท้าหนังแบบ Goodyear-Welted (กู๊ดเยียร์ เว้ลท์เท็ท) กันบ่อยขึ้นในปัจจุบัน หลายคนก็คงสงสัยว่าเจ้า Goodyear-Welted นี้มันคืออะไรกันแน่ และทำไมรองเท้าแบบนี้มันถึงมีราคาที่สูงเสียเหลือเกินเมื่อเทียบกับรองเท้าหนังแบบธรรมดาทั่วไปที่ไม่ได้โครงสร้างนี้
แท้จริงแล้ว Goodyear-Welted คือเทคนิคการเย็บติดพื้นรองเท้าเข้ากับตัวรองเท้า “ด้วยเครื่องจักร” ที่ถูกคิดค้นขึ้นในปี ค.ศ.1869 โดยนาย ชาร์ลส กู๊ดเยียร์ จูเนียร์ (Charles Goodyear Jr.) และได้จดสิทธิบัตรเครื่องจักรที่ใช้ในการเย็บรองเท้าแบบนี้เอาไว้ จึงทำให้เราใช้ชื่อของเขาในการเรียกวิธีการเย็บพื้นด้วยเครื่องจักรเช่นนี้กันมาตลอด คำว่า Welt ในที่นี้คือชิ้นหนังที่เพิ่มขึ้นเพื่อเย็บติดเข้าพื้น Insole และตัวรองเท้าหนัง โดยจะเย็บเป็นแนวนอน ทำให้มีแผ่นหนัง (Welt) ที่มีลักษณะเป็นลิ้นหรือคิ้วยื่นออกมาจากตัวรองเท้าเพิ่มขึ้นมา 1 ชั้น เมื่อเย็บเสร็จในขั้นตอนแรก
เครื่องจักรเย็บแผ่น Welt ติดเข้ากับตัวรองเท้าเป็นแนวนอนไปรอบๆพื้นรองเท้า ตรงนี้นี่แหละที่เรียกว่า ‘Goodyear Welt Construction’ หรือ ‘โครงสร้างรองเท้าแบบ กู๊ดเยียร์ เว้ลท์’
ภาพแสดงการเย็บแผ่น Welt ไปรอบๆตัวรองเท้าแบบชัดๆ ซึ่งถ้าเย็บด้วยมือก็จะเห็นเป็นแบบนี้นี่แหละครับ
จากนั้นผู้ผลิตรองเท้าจะเติมส่วนที่เป็น Construction ของพื้นรองเท้า เช่น เศษไม้คอร์ก ลงไปในช่องว่างตรงกลางพื้นรองเท้าเพื่อให้ได้ระดับเสมอกันกับระดับของ Welt ที่เย็บติดไว้แล้ว และเป็นเหมือน Footbed ที่จะปรับความเว้าความโค้งให้เข้ากับฝ่าเท้าของเจ้าของรองเท้าเมื่อสวมใส่ไปนานๆอีกด้วย
เศษไม้คอร์กวางไว้ตรงช่องว่างภายใน Welt ที่เย็บเอาไว้ในขั้นตอนแรก เพื่อถมช่องว่างให้เสมอกัน และยังเป็น Footbed ที่ปรับให้เข้ากับเท้าของผู้สวมใส่แต่ละคน
ขั้นตอนต่อมาคือการนำพื้นรองเท้าอีกชิ้นหนึ่งที่เป็น Outsole มาทากาวติดลงไปอีกชั้นหนึ่ง โดยใช้ลิ้นหนัง Welt ที่เย็บแนวนอนเอาไว้ก่อนนั้นเป็นฐานสำหรับการทากาวติดเข้าด้วยกัน แต่เท่านั้นยังไม่พอ เพราะจะต้องมีการเย็บทะลุระหว่างส่วนที่เป็น Welt กับพื้นหนัง Outsole ที่ติดเพิ่มเข้ามาด้วย โดยจะเย็บขึ้นลงสลับไปมาตลอดรอบตัวรองเท้า ทั้งนี้เพื่อเพิ่มความแข็งแรงและความทนทานในการใช้งานรองเท้า ต่อจากนั้นจึงตอกส้นด้วยตะปู และเจียเก็บส่วนของหนังที่เกินออกมาเพื่อความเรียบร้อยขั้นสุดท้าย ก็เป็นอันเสร็จสิ้นการเย็บพื้นแบบ Goodyear-Welted แล้วครับ
สังเกตจากรูปจะเห็นพื้นรองเท้า ‘Outsole’ ด้านล่างนำมาประกบกับส่วนของ ‘Welt’ ที่เย็บติดกับตัวรองเท้ารอเอาไว้แล้ว จากนั้นก็เย็บขึ้นลงเพื่อเชื่อมระหว่าง Welt กับ Outsole เข้าด้วยกันอีกชั้นหนึ่งเพื่อความแข็งแรง
คลิบวีดีโอด้านบนคือคลิบที่สาธิตกับเย็บพื้นรองเท้าด้วยโครงสร้างที่เรียกว่า Goodyear Welt แบบเดียวกับที่ MenDetails ได้อธิบายไปแล้วข้างต้นครับ อย่างไรก็ตามโดยปกติแล้ว Goodyear Welt มักจะเย็บด้วยเครื่องจักรตามแบบที่ Charles Goodyear Jr. ได้จดสิทธิบัตรเอาไว้ แต่ในคลิบเป็นการเย็บด้วยมือ ซึ่งในเชิงเทคนิคเราจะเรียกว่า “Hand-Welted” (เย็บ welt ด้วยมือ) ทั้งนี้เรานำคลิบนี้มาแสดงก็เพื่อให้เห็นภาพที่ชัดเจนมากยิ่งขึ้นว่าเขาเย็บอย่างไรกันแน่นะครับ
รองเท้าหนังแบบ Goodyear-Welted ดีอย่างไร? และทำไมมันจึงมีราคาสูงกว่าปกติ?
รองเท้าหนังแบบ Goodyear-Welted มีข้อดีที่ชัดเจนอยู่หลายประการ อย่างแรกคือเป็นการเย็บที่ทนทานกว่าและใช้งานได้นานกว่า Blake Stitch นั่นเพราะมีการเพิ่มการเย็บพื้นเป็นสองขั้นตอน อย่างต่อมาก็คือเมื่อพื้นรองเท้าชิ้นนอกสึกไปเรียบร้อยแล้ว เราสามารถนำรองเท้าที่เย็บพื้นแบบ Goodyear-Welted ไปให้ช่างรองเท้าที่ชำนาญงานจัดการเลาะพื้นเก่าออกและเปลี่ยนพื้นหนังใหม่โดยใช้ฐาน Welt อันเก่าได้เช่นเดิม เพราะฐาน Welt เป็นเพียงคิ้วเท่านั้นและไม่ได้สึกหรอตามพื้นรองเท้าไปด้วย นั่นจึงทำให้รองเท้าที่มีโครงสร้างแบบ Goodyear-Welted สามารถต่ออายุการใช้งานไปได้เรื่อยๆแบบแทบไม่มีที่สิ้นสุด ตราบใดที่ตัวรองเท้าด้านบนยังคงอยู่ในสภาพที่ดีครับ
รองเท้าหนังที่เป็น Goodyear-Welted Shoes จาก Fugashin Shoemaker
แม้จะมีข้อดีที่หลากหลาย แต่ข้อเสียของรองเท้าแบบ Goodyear-Welted ก็คือ “มันทำยาก และเสียเวลาหลายขั้นตอน” ทำให้รองเท้า Goodyear-Welted เป็นรองเท้าหนังที่มีคุณภาพดีเยี่ยมแต่ก็มีราคาสูงเมื่อเทียบกับรองเท้าที่ติดกาวหรือเย็บแบบ Blake Stitch ธรรมดาทั่วไป อีกทั้งการเย็บแบบสองชั้นของ Goodyear-Welted ทำให้เป็นโครงสร้างของรองเท้าหนังที่ค่อนข้างแข็งและมีความยืดหยุ่นน้อยเมื่อใส่ในช่วงแรก จึงต้องใช้ระยะเวลาสำหรับการ ‘Break in’ หรือการปรับสภาพของพื้นรองเท้าให้นิ่มและเดินสบายขึ้น ต่างจากพื้นติดกาวหรือ Blake Stitch ที่มีความยืดหยุ่นดีกว่าตั้งแต่ต้นครับ
Goodyear-Welted Tassels Loafers จาก Carmina Shoemaker
บทสรุป
การเย็บโครงสร้างรองเท้าและพื้นรองเท้าแบบ Goodyear-Welted ถือเป็นเทคนิคที่มีคุณภาพสูง และต้องใช้ความชำนาญรวมทั้งการดูแลเอาใจใส่ในการผลิตที่ดีเยี่ยม เราจึงมีโอกาสได้เห็นรองเท้าที่เย็บแบบ Goodyear Welt ในแบรนด์รองเท้าระดับนานาชาติเสียเป็นส่วนมาก เช่น Fugashin Shoemaker, Carmina Shoemaker, J.M. Weston, Alden, Crockett & Jones เป็นต้น ในขณะที่แบรนด์ Local อย่างในเมืองไทยเท่าที่ทราบในตอนนี้จะมีเพียงแบรนด์อย่าง Mango Mojito เท่านั้นที่มุ่งเน้นในเรื่อง Goodyear-Welted อย่างจริงจัง แต่ MenDetails เชื่อว่าผู้ชายไทยจะเริ่มให้ความสนใจคุณภาพของรองเท้าหนังที่ตัวเองจะเลือกซื้อมาใส่กันมากขึ้น (อย่างน้อยก็ผู้ชายที่อ่าน MenDetails.com นี่แหละ) และนั่นจะทำให้รองเท้าประเภท Goodyear-Welted เป็นที่นิยมมากขึ้นในสังคมไทย และจะมีแบรนด์ไทยผลิตรองเท้าแบบนี้มาเพิ่มอีกในอนาคตอันใกล้นี้แน่นอนครับ แล้วทาง MenDetails จะได้หยิบเอามาฝากให้ชมกันหากมีโอกาสนะครับ
